almenn jarðfræði
Einingafjöldi: 5
Þrep: 2
Forkröfur: SNAT1SN10
Áfanganum er ætlað að kynna jarðfræðina sem vísindagrein, skýra tengsl hennar við aðrar fræðigreinar og notagildi hennar við íslenskar aðstæður. Reynt verður að auka þekkingu og skilning nemenda á umhverfi sínu, eðli þess og myndun, svo og helstu ferlum og lögmálum sem stjórna því og móta. Áhersla er lögð á að útskýra jarðfræðilega sérstöðu Íslands og jarðfræði Reykjanesskagans verða gerð nokkur skil. Að þessu fengnu ættu nemendur að þekkja, skilja og njóta betur íslenskrar náttúru og sérstöðu hennar, jafnt í leik sem og í starfi
Þekkingarviðmið
- jarðfræðinni sem fræðigrein og hagnýtingu hennar
- hugmyndum fræðimanna um flekarek, flekamörk, möttulstróka, heita reiti og tilurð og lagskiptingu Jarðar
- kunni nokkur skil á eðli og áhrifum jarðskjálfta, hvernig upptök þeirra, stærð og styrkur eru fundin og hvernig nýta má þá til öflunar upplýsinga um innviði Jarðar, lagskiptingu jarðlaga og kvikuhreyfingar
- myndun, dreifingu, gæðum og nýtingu grunnvatns á Íslandi
- jarðhita og tilurð hans, flokkun og dreifingu jarðhitasvæða, helstu yfirborðs einkennum þeirra svo og uppsprettum
- nýtingu jarðhita og þeim vandamálum sem upp koma við nýtingu hans
- helstu einkennum, myndun og flokkun steinda og bergtegunda
- á eldvirkni og orsökum hennar bæði hérlendis og erlendis, helstu flokkum og gerðum kviku, hraunkviku og gosmyndana
- á helstu sérkennum og flokkun eldgosa, eldvarpa, eldstöðva og eldstöðvakerfi hérlendis og erlendis
- þróun kviku úr frumstæði yfir í þróaða kviku og helstu einkennum þeirra
- kunni nokkur skil á helstu veðrunar- og rofvöldunum s.s. frosti, vindum, vatnsföllum, straumum, jöklum og skriðum (litla g)
- jarðfræði og jarðsögu Reykjanesskagans og sérstöðu skagans innan jarðfræðinnar
Leikniviðmið
- lesa út úr jarðskjálftaritum ýmsar upplýsingar til að meta stærð, fjarlægðir, upptök, eðli og þykkt einstakra jarðlaga
- greina og flokka handsýni af algengustu íslensku steindum og bergi til „tegunda“ á þar til gerð eyðiblöð og gera grein fyrir flokkunarfræðinni í skýrslu
- greina helstu gerðir gosmyndana eftir ytri og innri einkennum og þekkja myndunarsögu þeirra
- greina og þekkja helstu rof- og veðrunarformin og geta útskýrt myndun þeirra
- teikna upp einfaldar skýringarmyndir og útskýra myndir úr bókum, glósum og af neti
- geti merkt inn á Íslandskort atriði eins og dreifingu gos- og rekbelta, bergraða, jarðskjálfta, megineldstöðva, lág- og háhitasvæða og upptök og rennsli jökulhlaupa
- geti merkt inn á kort helstu örnefni sem tengjast viðfangsefnum áfangans s.s. Hofsjökul, Þjórsá, Heklu, Öræfajökul, Öskju, Mývatn, Sandfellshæð, Keili og Kröflu
Hæfnisviðmið
- gera sér grein fyrir og geta útskýrt fyrir öðrum hvernig útræn og innræn öfl móta ásýnd Jarðar og skapa það landslag sem einkennir landið okkar
- geta tjáð sig um jarðfræði í rituðu og mæltu máli með þeim fræðiorðum og hugtökum sem þar tíðkast
- veita leiðsögn og fræða aðra um jarðfræði Reykjanesskaga og helstu örnefni hans
- taka upplýsta ákvarðanir um verndun og nýtingu náttúruauðlinda og jarðmyndana
- geta gert sér og öðrum grein fyrir þeirri náttúruvá sem stafar af jarðskjálftum, eldgosum og jökulhlaupum
- gera sér grein fyrir og njóta betur í leik sem starfi þeirrar einstöku náttúru sem Ísland býr yfir
Nánari upplýsingar á námskrá.is